خلاقیت و نوآوری در سازمان‌ها

خلاقیت و نوآوری یکی از الزامات اساسی توسعه و پیشرفت جوامع، به ویژه در دوره مدرن محسوب می‌شود. این امر علی‌الخصوص در سطح سازمانی و در حوزه مدیریت حائز اهمیت فراوان است. کشور‌های موفق با تمرکز بر نوآوری و اشاعه فرهنگ آن، سرعت پیشرفت خود را روز به روز ارتقاء می‌بخشند.

دنیای امروز، دنیایی سازمانی است. تحول؛ بالندگی، بهبود سازمان‌ها و بهبود کیفیت زندگی مردم را به همراه دارد. یافته‌های پژوهشی نشان داده‌اند آنچه توانایی حفظ و بقاء، و ایجاد رشد و ارتقاء سازمان‌ها را تضمین می‌کند، تغییر و تحول در زمینه‌ نوآوری است. سازمان‌ها می‌توانند از طریق ارتقاء فرهنگ، ساختار‌ها، راهبردها و فرآیند‌های مرتبط، نوآوری را در بخش‌های گوناگون افزایش دهند. منشأ نوآوری در سازمان‌ها، ایجاد و افزایش خلاقیت در افراد سازمان است. محیط‌های حمایت کننده‌ای که به رشد و پرورش خلاقیت توجه می کنند، انرژی فیزیکی و روانی بسیاری برای پیشبرد خلاقیت دارند و به صورت سازمان‌یافته و منسجم، اندیشه‌های نو را یکپارچه می‌نمایند و امکان نوآوری بیشتری فرآهم می‌کنند. محیط‌های که حاوی گنجینه‌ای غنی از دانش پایه و تخصصی، سپرده‌ای غنی از دانش روان کار(دانش مربوط به چگونگی استفاده از مهارت‌ها، امور خاص، و تصمیم گیری‌های پیچیده، حل مسائل و رفع تعارض) هستند؛ همچنین به بافت‌گرایی یعنی ارج نهادن به بسیاری از مضمون‌ها و بافت‌های زندگی مانند فرد، خانواده، محیط‌های آموزشی (مدرسه، دانشگاه و...)، محیط‌های کاری، اجتماع، فرهنگ و انواع روابط بین آنها می‌پردازند و زمینه‌ساز بروز نوآوری در حیطه‌های گوناگون علمی، اقتصادی و اجتماعی هستند.

تعریف نوآوری(Innovation):

·         نوآوری فرآیند هدایت شده، طرح ایده‌های جدید و دانش جدید در باب تولیدات و خدمات یک سازمان است؛

·         واژه‌ نوآوری به تغییرات بنیادی، اساسی و رشد یابنده تفکرات، خدمات و فرآیند‌ها اشاره دارد؛

·         نوآوری اجرای موفقیت‌آمیز ایده‌های خلاق در سازمان است؛

·         نوآوری فرآیندی مدیریتی است که به ابزار‌ها، قوانین و نظم ویژه نیاز دارد؛

·         نوآوری به معنای عملیاتی شدن و به مرحله اجرا درآمدن انیشه‌های نو است.

تعریف خلاقیت (Creativity):

·         خلاقیت عبارت است از: توانایی نگاه جدید و متفاوت به یک موضوع؛ به عبارتی فرآیند شکستن و دوباره ساختن دانش در خصوص یک موضوع و به دست آوردن بینش جدید نسبت به ماهیت آن است.

·         خلاقیت یعنی داشتن تفکر واگرا در برابر تفکر همگرا.

تفاوت نوآوری با خلاقیت:

·         خلاقیت به منزله توانایی پرورش افکار، و نوآوری به معنی استفاده از این افکار است.

·         نوآوری، خلاقیت عینیت یافته است؛ به عبارتی، نوآوری خلاقیت اجرایی شده و عینی در برابر خلاقیت ذهنی است.

·         خلاقیت نقطه آغاز نوآوری است و نوآوری پیامد و برونداد یک فرآیند است.

·         خلاقیت ارائه راه‌حل برای مشکل نوآوری، ساماندهی، حل مشکل و بهره‌برداری از مجموعه کفایت‌ها، شایستگی‌ها و امکانات بشری است.

·         خلاقیت شرط لازم ( و نه کافی) برای نوآوری است.

·         خلاقیت پایه نوآوری و نوآوری اجرای ایده‌های خلاقانه در سازمان است. از این منظر خلاقیت توسط فرد به نمایش گذارده می‌شود و نوآوری در متن سازمان اتفاق می‌افتد.

·         خلاقیت بیشتر جنبه روان‌شناختی و نوآوری بیشتر جنبه مدیریتی و عملیاتی دارد.